अमृत काळ हा शब्द मूळचा वैदिक ज्योतिषातील शब्द आहे. कोणताही उपक्रम किंवा काम सुरू करण्यासाठीची योग्य वेळ म्हणजेच अमृत काल असे म्हटले जाते. कोणत्याही मोठ्या यशाला गवसणी घालायची असेल तर त्यासाठी प्रयत्न करण्याची योग्य वेळ म्हणजेच अमृत काळ म्हटले जाते. समुद्रमंथनातून भगवान धन्वंतरी यांच्यासोबत अमृत प्रकट झाले हे आपणा सर्वांना माहित आहे. यासाठी देव आणि असुर यांच्यात संघर्ष झाला. कारण दोघांनाही त्यावर अधिकार हवा होता. कारण या अमृतामुळे मृत प्राणी देखील पुन्हा जीवन मिळवू शकतात. म्हणूनच अमृताला उत्तम स्थान मिळाले आहे. त्याचप्रमाणे ज्योतिष शास्त्रामध्ये अमृत काळालाही खूप महत्त्व आहे, जो सर्वकाळात सर्वोत्तम आणि शुभ मानला जातो. यामुळेच अर्थमंत्री निर्मला सीतारमन यांनी २०२३च्या अर्थसंकल्पाचे वर्णन अमृत काळचा अर्थसंकल्प असा केला आहे. या अर्थसंकल्पाला अर्थव्यवस्थेला नवसंजीवनी देणारे असे वर्णन करण्याचा सरकारचा प्रयत्न आहे.
ज्योतिषशास्त्रात अमृत काळ कसा ठरवला जातो?
ज्योतिषशास्त्रात दिवस आणि रात्र म्हणजेच २४ तास हे १६ कालखंडात विभागले गेले आहेत. ज्यामध्ये दिवसातील ८ मुहूर्त आणि रात्रीचे ८ मुहूर्त आहेत. एका तासात २२ मिनिटे २० सेकंद असतात. प्रत्येक मुहूर्तावर चार घाटी असतात, म्हणून त्यांना चौघडिया म्हणतात. अर्थात १२ तासाचा दिवस आणि १२ तासांची रात्र यात प्रत्येक १.३० मिनिटाचा एक चौघडिया असतो. दररोज सोमवार ते रविवार वेगवेगळ्या वेळी वेगवेगळ्या चोघड्या या क्रमाने येतात. आज बुधवारी अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन अर्थसंकल्प सादर करत आहेत, आजचा चोघड्या खालीलप्रमाणे आहे.
१०:३ ते ११:२८ पर्यंत काळ चौघडिया (अशुभ)
११:२८ ते १२:५३ पर्यंत शुभ चौघडिया (शुभ)
१२:५३ ते २:१८ पर्यंत रोग चौघडिया (अशुभ)
२:१८ ते ३:४३ पर्यंत उद्वेग चौघडिया (अशुभ)
३:४३ ते ५:८ पर्यंत चल चौघडिया (सामान्य)
५:८ ते ६:३३ पर्यंत लाभ चौघडिया (शुभ)
अमृत काळ का आहे सर्वात शुभ
अमृतकाळाला चौघडियामध्ये सर्वश्रेष्ठ आणि शुभ मानले गेले आहे. यावेळी कोणताही नवीन प्रवास सुरू करू शकतो. यावेळी कोणतेही शुभ कार्य सुरू करता येते. यावेळी, पूजा आणि धार्मिक कार्यांचे आयोजन विशेषतः फलदायी आहे. अमृत काळमध्ये कोणतेही काम केले तर त्यात यश मिळण्याची शक्यता जास्त असते. अमृतकाळात कोणतेही काम केल्यास प्रसिद्धी मिळण्याची शक्यता जास्त असते. म्हणूनच सर्व चौघड्यांमध्ये अमृत काळ शुभ मानला जातो. यानंतर लाभ चौघडिया देखील फायदेशीर मानला जातो. याशिवाय शुभ चौघडीमध्ये शुभ कार्य होण्याची अधिक शक्यता आहे. चल चौघडियामध्ये वाहन संपत्ती म्हणजेच मालमत्तेचे काम करणे शुभ मानले जाते.