हिंदू दिनदर्शिकेनुसार चातुर्मासाची सुरुवात देवशयनी एकादशीपासून मानली जाते. यंदा देवशयनी एकादशी २९ जून रोजी आहे. म्हणजे या दिवसापासून भगवान विष्णू संपूर्ण ५ महिने योग निद्रामध्ये जातील आणि त्यानंतर कोणतेही शुभ शुभ कार्य होणार नाही. आषाढ महिना १९ जूनपासून सुरू होत आहे आणि या महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील एकादशीपासून म्हणजेच देवशयनी एकादशीपासून भगवान विष्णू श्रीरसागरात ५ महिने योगनिद्रेला जातात. त्यानंतर कार्तिक महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील एकादशीला म्हणजेच देवउठणी एकादशीच्या दिवशी जागे होतात. या ५ महिन्यांच्या कालावधीत विवाह, मुंडन इत्यादी कोणतीही शुभ कार्ये केली जात नाहीत. २३ नोव्हेंबरला देवउठणी एकादशीला चातुर्मास संपेल.
Shravan 2023: श्रावण महिना या वर्षी दोन महिन्याचा, कोणत्या शुभ योगात आणि कधी सुरु होणार? जाणून घेऊया
यावेळी ५ महिन्यांचा चातुर्मास का?
चातुर्मास दरवर्षी साधारणपणे ४ महिन्यांचा असतो, परंतु यंदा तो ५ महिन्यांचा असेल. पंचांगानुसार या वर्षी श्रावण महिन्याला अधिक मास येत असल्याने श्रावण १२ महिन्यांचा असेल. अशा प्रकारे चातुर्मासात अधिकचा एक महिना वाढून ५ महिन्यांचा चातुर्मास होईल. त्यामुळे यावेळी भगवान विष्णू योग निद्रामध्ये ५ महिने राहतील. धार्मिक मान्यतांमध्ये असे सांगितले जाते की, जेव्हा भगवान विष्णू निद्रावस्थेत असतात तेव्हा सृष्टीचे व्यवस्थापन भगवान शंकराच्या हातात येते. यामुळेच श्रावणात महादेवाची पूजा केली जाते.
चातुर्मासात येतात प्रमुख सण-उत्सव
केवळ हिंदूच नाही तर जैन धर्माचे लोकही चातुर्मासावर खूप विश्वास ठेवतात. या धर्माचे पालन करणारे संत देखील या काळात प्रवास करत नाहीत. चातुर्मासात हिंदू धर्मात अनेक प्रमुख उपवास सण आहेत. यामध्ये श्रावण सोमवार, रक्षाबंधन, नागपंचमी, गणेशोत्सव, पितृ पक्ष, नवरात्रीचा समावेश होतो. चातुर्मासात पूजेचे आणि कर्मकांडाचे विशेष महत्त्व असते, परंतु कोणतेही शुभ कार्य केले जात नाही. या काळात लग्न, मुंडन, जनेऊ, गृह प्रवेश, नवीन वाहन खरेदी करणे, नवीन मालमत्ता खरेदी करणे किंवा नवीन व्यवसाय सुरू करणे असे कोणतेही शुभ कार्य केले जात नाही. यानंतर २४ नोव्हेंबरपासून शुभ कार्यास सुरुवात होईल.
अधिक मास २०२३: १९ वर्षानंतर जुळून येतोय श्रावण महिन्यात असा संयोग, रक्षाबंधन सणावर होईल परिणाम
चातुर्मासात करा ही कार्य
चातुर्मासात भक्तांनी भगवंताच्या भक्तीवर लक्ष केंद्रित करून काही काळ एकांतात जावे.
ब्रह्मचर्य पाळावे आणि यादरम्यान आपला बिछाना जमिनीवर लावावा.
चातुर्मासात दह्याचे सेवन कमी करावे किंवा ते बंद करावे. रात्री चुकूनही दही खाऊ नका.
चातुर्मासात मध, मुळा, वांगी, पालेभाज्या खाऊ नयेत. पावसाळ्यात ओलाव्यामुळे या भाज्यांमध्ये किडे असण्याची शक्यता जास्त असते, त्यामुळे त्या खाऊ नयेत, असे सांगितले जाते.
चांदीची अंगठी कोणत्या बोटात घालावी? सुदृढ आरोग्यासह ‘या’ ग्रहांचा होईल शुभ परिणाम