एमफिलचे (मास्टर ऑफ फिलोसॉफी) प्रवेश तातडीने थांबविण्याच्या सूचना विद्यापीठ अनुदान आयोगाने (यूजीसी) देशातील विद्यापीठे आणि उच्च शिक्षण संस्थांना दिल्या आहेत. नोव्हेंबर २०२२ नंतर एमफील अभ्यासक्रमाला प्रवेश घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांच्या पदवीला मान्यता राहणार नाही, असेही युजीसीने परिपत्रकाद्वारे स्पष्ट केले आहे. त्यामुळे यंदाच्या शैक्षणिक वर्षात एमफीलची प्रवेश प्रक्रिया राबविणाऱ्या विद्यापीठांना अडचणी निर्माण झाल्या आहेत.
युजीसीने नोव्हेंबर २०२२ मध्ये (पीएचडी पदवी देण्यासाठी किमान मानके आणि प्रवेश प्रक्रिया) अधिनियम २०२२ प्रसिद्ध केले होते. या नियमावलीत नियम १४ नुसार उच्च शिक्षण संस्थांनी एम.फिल. अभ्यासक्रम न राबवण्याबाबत स्पष्टपणे नमूद केलेले आहे. यूजीसी अधिनियम २०२२ बाबतचे राजपत्रही प्रसिद्ध करण्यात आले आहे. मात्र, त्यानंतर देशातील काही खासगी विद्यापीठांकडून शैक्षणिक वर्ष २०२३-२४ साठी एमफिल अभ्यासक्रमाची प्रवेश प्रक्रिया राबविण्यात येत आहे. त्यासाठी मोठ्या प्रमाणात जाहिराती प्रसिद्ध करण्यात येत आहे. त्यामुळे विद्यार्थी आणि पालकांची फसवणूक होण्याची शक्यता आहे. त्याचप्रमाणे विद्यार्थ्यांचा वेळ आणि पैसाही वाया जाणार आहे.या पार्श्वभूमीवर देशात एमफिल पदवीला मान्यता नसल्याचे नमूद करत विद्यापीठांनी शैक्षणिक वर्ष २०२४-२४ साठी या अभ्यासक्रमाचे प्रवेश थांबवण्याचे आदेश युजीसीने दिले. या आदेशामुळे आतापर्यंत प्रवेश प्रक्रिया राबवलेल्या विद्यापीठांसमोर मोठी अडचण निर्माण होणार आहे. त्याचप्रमाणे प्रवेश घेतलेल्या विद्यार्थ्यांचीही अडचण होणार आहे. विद्यार्थ्यांनीही एमफिल अभ्यासक्रमाला प्रवेश न घेण्याचे आवाहन युजीसीकडून करण्यात आले आहे.
विद्यापीठांमध्ये एमफिल अभ्यासक्रमाला नोव्हेंबर २०२२ पूर्वी प्रवेश घेतला असल्यास, तो ग्राह्य धरण्यात येणार आहे. मात्र, ही नियमावली प्रसिद्ध झाल्यानंतर उमेदवारांना प्रवेश घेता येणार नाही. त्याचप्रमाणे या पदवीला कोणतीही मान्यता राहणार नाही. त्यामुळे विद्यार्थ्यांनी प्रवेश घेऊ नये.
– प्रा. मनीष जोशी, सचिव, यूजीसी
पेटसाठी एमफिल सुरू राहणार
सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठासोबतच इतर सरकारी विद्यापीठांमध्ये पीएचडी अभ्यासक्रमाला प्रवेश घेण्यासाठी एमफिल उत्तीर्ण उमेदवारांना, पेट (पीएचडी प्रवेश परीक्षा) देण्यापासून सूट मिळते. या उमेदवारांना नियमानुसार अर्ज भरून, थेट मुलाखतीसाठी पात्र ठरविण्यात येते. मुलाखत यशस्वी झाल्यानंतर, संबंधित उमेदवारांना पीएचडीसाठी प्रवेश मिळतो. या निर्णयापूर्वी अनेकांनी एमफिल केले आहे. त्यामुळे या सर्वांचे शैक्षणिक भवितव्य लक्षात घेता, पेटसाठी एमफिल ग्राह्य धरण्यात येणार आहे.
पुणे विद्यापीठात प्रवेश बंद
युजीसीने नोव्हेंबर २०२२ मध्ये नवीन नियमावली प्रसिद्ध केल्यानंतर, सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाने एमफिल अभ्यासक्रमाचे प्रवेश बंद केले आहेत. त्यामुळे पुणे विद्यापीठात एमफिल प्रवेशासाठी यंदा कोणतीही प्रवेश प्रक्रिया राबविण्यात आलेली नाही, अशी माहिती विद्यापीठाचे प्र-कुलगुरू डॉ. पराग काळकर यांनी दिली.