तथ्य तपासणी
तपासाच्या सुरुवातीला व्हायरल झालेल्या व्हिडिओची सत्यता जाणून घेण्यासाठी आम्ही व्हिडिओ काळजीपूर्वक पाहिला. आम्ही व्हिडिओमध्ये ४७ सेकंदात काही लोकांच्या मागे एक बोर्ड पाहिला, ज्यावर ‘शाळा आणि शिक्षण वाचवा’ अनिश्चित काळासाठी निषेध लिहिलेला होता. त्यावर खैरमपूर लिहिलेले सर्व गावकऱ्यांनी पाहिले.
पुढे तपासात, आम्ही संबंधित कीवर्डसह गुगलवर शोधले. परिणामी, ९ नोव्हेंबर २०२२ रोजी प्रकाशित झालेली बातमी अमर उजालाच्या वेबसाइटवर आढळली. ज्यामध्ये व्हिडिओमध्ये दिसणारे बॅनर दिसत आहे. व्हायरल झालेल्या व्हिडीओमध्ये तेच लोक बसलेले दिसत आहेत. प्रसिद्ध झालेल्या बातमीनुसार, हे छायाचित्र हरियाणाच्या हिसार जिल्ह्यातील आदमपूरच्या खैरमपूर गावचे आहे. जिथे शाळा वाचवा-शिक्षण समितीच्या वतीने शिक्षकांच्या कमतरतेबाबत शासकीय कन्या प्राथमिक शाळेबाहेर धरणे आंदोलन करण्यात येत आहे.
पुढे, १ नोव्हेंबर रोजी, आम्हाला IBN24 News हरियाणा नावाच्या YouTube चॅनेलवर त्याच घटनेचा एक मोठा व्हिडिओ सापडला. यामध्ये एक रिपोर्टर या घटनेचे वार्तांकन करताना दिसत आहे. या व्हिडीओसोबत दिलेल्या माहितीमध्ये पंजाबमधील माजी सैनिक आम आदमी पार्टीच्या विरोधात आंदोलन करण्यासाठी खैरमपूर, आदमपूर येथे आल्याचे सांगण्यात आले आहे. ते म्हणतात तुमच्याशिवाय कोणालाही मत द्या पण तुमच्यासाठी नाही.
यामध्ये पंजाबमध्ये शेतकरी, मजूर, विद्यार्थी, माजी सैनिक, सर्वजण त्रस्त असल्याचे लोक सांगत आहेत. तरुण-तरुणी अंमली पदार्थांच्या आहारी गेले आहेत. आम आदमी पक्षाने राज्य अंमली पदार्थमुक्त करण्याचे आश्वासन दिले होते परंतु त्यांनी ते आश्वासन पूर्ण केले नाही. पुढे आम्ही व्हायरल व्हिडिओ आणि आम्हाला सापडलेल्या व्हिडिओंचे विश्लेषण केले. ज्यावरून ही घटना हरियाणातील जुनी घटना असल्याचे स्पष्ट होते.
निष्कर्ष
वस्तुस्थिती तपासल्यानंतर, आम्हाला आढळले की आम आदमी पक्षाच्या विरोधात प्रचार करणाऱ्या लोकांचा व्हायरल व्हिडिओ हा पंजाबचा नसून हरियाणाचा जुना व्हिडिओ आहे. नुकत्याच झालेल्या लोकसभा निवडणुकीशी याचा संबंध नाही.
(ही कथा मूळतः Fact Crescendo ने प्रकाशित केली होती. मटाने शक्ती कलेक्टिव्हचा भाग म्हणून पुनर्प्रकाशित केली आहे.)