व्हायरल पोस्टमध्ये काय आहे?
२८ मे २०२४ रोजी फेसबुक युजर “शिशपाल सिंह बबलौ अस्वाल” ने फोटो शेअर केला आणि लिहिले, “चारधाम यात्रा, बाबा श्री केदारनाथ भगवान बद्रीनारायण बद्रीनाथ जीच्या दर्शनासाठी जाणारे सर्व यात्रेकरू, कृपया तुम्हाला विनंती आहे की तुम्ही नंतर जा. तेथील रहदारीची स्थिती पाहता, आपल्या वैयक्तिक वाहनाऐवजी आपण पर्यटक बसने प्रवास करावा जेणेकरून रस्त्यांवरील जामची परिस्थिती दूर होईल आणि आपण आपला प्रवास पूर्ण करू शकाल. जॅम तुम्ही पूर्ण करू शकता. तुमच्या या पावलाने यात्रेच्या मार्गातील लोकांना भेडसावणाऱ्या समस्या त्यांच्या आणि तुमच्यासाठीही कमी होतील.
जय बाबा केदारनाथ जय बद्री विशाल “
तपास
व्हायरल चित्राची तपासणी करण्यासाठी आम्ही गुगल रिव्हर्स इमेजचा वापर केला. आम्हाला ARY न्यूजच्या अधिकृत YouTube चॅनेलवर चित्राशी संबंधित व्हिडिओ रिपोर्ट सापडला आहे. २६ जुलै २०२१ रोजी अपलोड केलेल्या व्हिडिओमध्ये पाकिस्तानच्या काघन व्हॅलीमध्ये ट्रॅफिक जाम असल्याचे वर्णन केले आहे.
शोध दरम्यान, आम्हाला dailytimes.com.pk या वेबसाइटवर चित्राशी संबंधित बातम्या सापडल्या. २६ जुलै २०२१ रोजी प्रकाशित झालेल्या बातमीत असे म्हटले आहे की ईद-उल-अझाच्या दिवशी खैबर पख्तुनख्वामधील मानसेरा जिल्ह्यातील काघन व्हॅलीमध्ये विक्रमी संख्येने पर्यटक जमले होते आणि लाखो वाहनांमुळे रस्ते जाम झाले होते. आम्हाला Halaat Updates नावाच्या फेसबुक पेजवर अपलोड केलेला हा व्हिडिओ देखील सापडला. २५ जुलै २०२१ रोजी शेअर केलेल्या व्हिडिओमध्ये काघन व्हॅली असे वर्णन करण्यात आले आहे.
यापूर्वीही हा फोटो सोशल मीडियावर व्हायरल झाला होता. त्यावेळी ते हिमाचलचे असल्याचे शेअर करण्यात आले होते. आमचा तथ्य तपासणी अहवाल येथे वाचता येईल. चित्राबाबत आम्ही रुद्रप्रयागमधील दैनिक जागरणचे रिपोर्टर ब्रिजेश भट्ट यांच्याशी संपर्क साधला. ते म्हणतात, “हे चित्र इथले नाही.”
३१ मे २०२४ रोजी दैनिक जागरण डॉट कॉम वर प्रकाशित झालेल्या अहवालात असे म्हटले आहे की, “गंगोत्री, युमुनोत्री आणि केदारनाथ धामचे दरवाजे १० मे २०२४ रोजी उघडण्यात आले.” त्याच वेळी, बद्रीनाथ धामचे दरवाजे १२ मे रोजी उघडले आणि हेमकुंड साहिबचे दरवाजे २५ मे रोजी उघडले. दरवाजे उघडल्याने भाविकांची संख्याही सातत्याने वाढत आहे. या वर्षी सर्वाधिक ५.७० लाख यात्रेकरूंनी केदारनाथला भेट दिल्याचे वृत्तात म्हटले आहे.
१ जून २०२४ रोजी प्रकाशित झालेल्या लाइव्ह हिंदुस्तानच्या बातमीनुसार केदारनाथ धामला जाणाऱ्या यात्रेकरूंची संख्याही सातत्याने वाढत आहे. बाबा केदार यांच्या दर्शनासाठी दररोज सुमारे २० हजार भाविक येत आहेत. शेवटी आम्ही व्हायरल फोटो शेअर करणाऱ्या युजरला स्कॅन केले. जवळपास ५ हजार लोक युजरला फॉलो करत असल्याचे समोर आले आहे. प्रोफाइलवरील माहितीनुसार, युजर उत्तराखंडचा रहिवासी आहे.
निष्कर्ष
उत्तराखंडच्या चारधाम यात्रेच्या नावाने व्हायरल झालेल्या ट्रॅफिक जामच्या चित्राबाबत जो दावा केला जात आहे तो दिशाभूल करणारा असल्याचे विश्वास न्यूजने तपासात निष्पन्न झाले आहे. वास्तविक हा फोटो तीन वर्षे जुना आहे. जो सोशल मीडियावर वेगवेगळ्या दाव्यांसह व्हायरल होत आहे.
(ही कथा मूळतः विश्वास न्युजने प्रकाशित केली होती. शक्ती कलेक्टिव्हचा भाग म्हणून मटाने पुनर्प्रकाशित केली आहे.)