सलग तिसऱ्यांदा पंतप्रधानपदासाठी इच्छुक असलेल्या नरेंद्र मोदींना उत्तर प्रदेशात मोठा धक्का बसला. 4 जून रोजी झालेल्या मतमोजणीत भाजपचे ट्रेंडमध्ये मोठे नुकसान झाले. सध्याच्या आकडेवारीनुसार भाजपच्या नेतृत्वाखालील एनडीएला 35 जागा मिळण्याचा अंदाज आहे. दरम्यान, समाजवादी पक्ष आणि काँग्रेस आघाडीला 45 जागा मिळण्याची शक्यता आहे. सपा 37 जागांवर तर काँग्रेस 8 जागांवर आघाडीवर आहे. अनेक जागांवर अजूनही चुरशीची स्पर्धा आहे.
अतिआत्मविश्वासामुळे भाजपची घसरण झाली का?
लोकसभा निवडणुकीसाठी उत्तर प्रदेशमधील मतदान पद्धतीत लक्षणीय बदल झाला आहे. भाजपला मोठा फटका बसला आहे. संभाव्यत: 30 पेक्षा जास्त जागा गमावल्या आहेत. याउलट सपा आणि काँग्रेसला लक्षणीय फायदा होताना दिसत आहे. राज्यात इंडिया आघाडीची रणनीती यशस्वी होताना दिसत आहे.
१) उत्तर प्रदेशात भाजपच्या नाराजीचे मुख्य कारण म्हणजे त्यांच्या उमेदवारांबद्दलचा असंतोष. ही परिस्थिती अनेक मतदारसंघांमध्ये सामान्य होती, लोकांनी केवळ मोदींच्या नावाने उमेदवारांना मतदान करण्याचा आग्रह केल्याने नाराजी व्यक्त होत होती. भाजपच्या असंख्य खासदार आणि स्थानिक नेत्यांविरोधात प्रचंड संताप आहे.
२)बसपाच्या व्होटबँकमध्ये थोडीशी घसरण झाली असली तरी ती भाजपमध्ये बदललेली नाही. दलित मतदार पूर्णपणे समाजवादी पक्षाच्या आघाडीच्या मागे सरसावले आहेत. भाजपच्या व्होटबँकेचा महत्त्वाचा भाग सपा, काँग्रेसकडे गेला आहे. याव्यतिरिक्त, यादव आणि मुस्लिम मतदार युतीशी एकनिष्ठ राहिले आहेत, परिणामी भाजपला 30 जागांचे नुकसान झाले आहे.
३) मतदारांनी पीएम मोदींबद्दल फारसा राग दाखवला नाही, पण उदासीनतेची भावना आहे. मोदींना रेशन योजनांचे श्रेय दिले जात असले तरी, यावेळी त्याचे मतांमध्ये रूपांतर झाले नाही. योगी हे मोदींपेक्षा अधिक लोकप्रिय आहेत, विशेषत: गुंडगिरीला आळा घालण्याचे श्रेय त्यांना मिळाले.
४) महागाई आणि बेरोजगारीमुळे मतदारही वैतागले आहेत. स्पर्धा परीक्षांची तयारी करणाऱ्या तरुणांमध्ये अस्वस्थता आहे. खेड्यातील आणखी एक प्रमुख समस्या म्हणजे भटक्या जनावरांची समस्या. भाजपच्या सुमारे एक चतुर्थांश मतदार यावेळी त्यांनी पक्षाला मतदान करणार नसल्याचे मत व्यक्त केले. दरम्यान, सपा आणि काँग्रेसचा मतदारांचा आधार कायम आहे.
५) दुसरे कारण म्हणजे अनेक मतदारांना बदल हवा आहे. काही लोकांमध्ये असा विश्वास वाटतो की, भाजपला सलग तिस-यांदा हुकूमशाहीची सुरुवात होऊ शकते.
भाजप नेतृत्वाने 2024 च्या निवडणूक लढाईला कमी लेखल्याचे दिसते. 543 पैकी एनडीए सरकारने बहुमताचा आकडा पार केला आहे. सध्याच्या ट्रेंडनुसार एनडीए २९१ जागांवर पुढे आहे. उल्लेखनीय म्हणजे, इंडिया अलायन्स कडवी झुंज देत आहे, काँग्रेसच्या नेतृत्वाखालील इंडिया आघाडी २३६ जागांवर आघाडीवर आहे.