अहवालातील ठळक मुद्दे
– राष्ट्रीय व्याघ्र संवर्धन प्राधिकरणाने (एनटीसीए) २०१२मध्ये जारी केलेल्या आणि सन २०१६ व २०१९मध्ये सुधारणा केलेल्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार, व्याघ्र प्रकल्पांचे बफर झोन किंवा त्याला जोडलेला सीमेवरील परिसर येथे व्याघ्र सफारी सुरू करता येऊ शकतात.
– वाघांच्या मुख्य आणि महत्त्वाच्या अधिवास क्षेत्रांवरील पर्यटनाचा भार कमी करण्यासाठी आणि वाघ संरक्षणाबाबत नागरिकांचा पाठिंबा मिळण्यासाठी जनजागृतीच्या दृष्टीने हे ठरवण्यात आले होते.
– मंत्रालयाने गेल्या वर्षी जूनमध्ये वन (संवर्धन) कायदा १९८० अंतर्गत आवश्यक मंजुरी हटवून वनक्षेत्रात प्राणीसंग्रहालयांच्या स्थापनेकडे वनेतर उपक्रम म्हणून पाहिले जाऊ नये, असे म्हटले होते.
– केवळ अपवादात्मक स्थितीत संरक्षित क्षेत्रांच्या बफर झोनच्या सीमेवर प्राणीसंग्रहालय उभारण्याचा विचार केला जाऊ शकतो, असेही सांगण्यात आले.
– व्याघ्र सफारी सुरू करण्याच्या ‘एनटीसीए’च्या मार्गदर्शक तत्त्वांचा भर हा पर्यटनाला प्रोत्साहन देण्यावर अधिक आणि नामशेष होणाऱ्या राष्ट्रीय प्राण्याच्या संरक्षणावर कमी आहे.
समितीकडून केलेल्या सूचना
– व्याघ्र प्रकल्प आणि संरक्षित क्षेत्रांत प्राणीसंग्रहालये आणि सफारींसाठी देण्यात आलेल्या मंजुऱ्या त्वरित मागे घ्यायला हव्यात.
– केंद्रीय प्राणीसंग्रहालय प्राधिकरणाने (सीझेडए) व्याघ्र प्रकल्प, वन्यजीव अभयारण्ये, राष्ट्रीय उद्याने, प्राणी कॉरिडॉर आणि प्राण्यांच्या मार्गांमध्ये प्राणीसंग्रहालये आणि सफारी स्थापन करण्याचा विचार करू नये आणि मंजुरी देऊ नये.
– अधिसूचित व्याघ्र प्रकल्प आणि वाघांच्या नैसर्गिक अधिवासाबाहेर व्याघ्र सफारी सुरू करण्याचे ‘एनटीसीए’ला अनिवार्य करायला हवे.
– पर्यटनाच्या विकासासाठी वाघांच्या अधिवासांचा बळी जाणार नाही, हे सुनिश्चित करण्यासाठी व्याघ्र कॉरिडॉर आणि वाघांचे मार्ग यांचे रक्षण करायला हवे.