Shardiya Navratri 2024 : नवरात्रीत करा कुमारिका पूजन, आदिशक्तीचा मिळेल आशिर्वाद! जाणून घ्या, कुमारिका पूजनाचे महत्त्व

Navratri Kanya Puja:

आपल्या शास्त्रात कुमारिका पुजनाचे खूप महत्त्व आहे. नवरात्रात तसेच श्रावणात कुमारिका पुजन केले जाते. दोन ते नऊ वर्षांपर्यंतच्या मुलींना कुमारिका म्हणून पुजेसाठी बोलवतात. नवरात्रात खास करून अष्टमी आणि नवमीला कन्या पूजन करतात. या कुमारी पूजनाबद्दल अधिक जाणून घेऊया या लेखात. कुमारिका पूजनाशिवाय देवीचे पूजन पूर्ण होत नाही असे सांगितले जाते. नवरात्रात काही ठिकाणी चक्रपुजा नावाचा एक विधी केला जातो. कुमारिकेला भवानी म्हणून बसवलं जातं आणि तिचा पूजा केली जाते. चक्रपुजेत भोजनाचा पहिला मान कुमारिकेचा असतो त्यानंतर सगळेजण अन्नग्रहण करतात.

कुमारिका पूजनाने मिळे ऐश्वर्य, मोक्ष

शास्त्रानुसार असे सांगितले जाते की एक कुमारिका पूजनाने ऐश्वर्य, दोन कुमारिका पूजनाने भोग आणि मोक्ष, तीन कुमारिका पूजनाने धर्म, अर्थ आणि काम, चार कुमारिका पूजनाने राज्यपद, पाच कुमारिका पूजनाने विद्या, सहा कुमारिका पूजनाने सहा प्रकारची सिद्धी, सात कुमारिका पूजनाने संपदा आणि नऊ कुमारिका पूजनाने पृथ्वीच्या प्रभुत्वाची प्राप्ती होते असे सांगितले जाते.

कन्या देवीचे स्वरुप

शास्त्रामध्ये वयानुसार मुलींना वेगवेगळ्या देवीचे स्वरूप सांगण्यात आले आहे. नवरात्र साजरी करण्याचा मूळ भाव हाच आहे की महिला पूजनीय असून यांचा नेहमी सन्मान करावा. या संदर्भात अधिक माहिती घेत असताना श्रीमद् देवी भागवत महापुराणामधील प्रथम खंडातील तृतीय स्कंधात (गट) यातील माहिती मिळाली. त्यात दोन वर्षाच्या मुलीला ‘कुमारिका’ म्हटले असून तिचे पूजन केले असता दुःख-दारिद्र्य याचा नाश होतो असे सांगितले आहे. तीन वर्षाच्या मुलीला ‘त्रिमूर्ती’ म्हणतात तिची पूजा केली असता धर्म, अर्थ आणि कामपूर्ती होते. धन-धान्य वाढून वंश वृद्धी होते असे म्हणतात. तर चार वर्षाच्या मुलीला ‘कल्याणी’ म्हणतात. तिच्या पुजनाने विद्या एवंम सुख प्राप्त होते. पाच वर्षाच्या कन्येला ‘कालिका’ म्हणतात. तिची पुजा केल्यामुळे शत्रूचा नाश होतो. सहा वर्षाच्या मुलीला ‘चंडिका’ असे म्हटले जाते. तिची पुजा केल्यामुळे ऐश्वर्य प्राप्त होते. सात वर्षाची मुलगी ‘शांम्भवी’ म्हणून ओळखली जाते. तिच्या पुजेमुळे दुःख-दारिद्रय यांचा नाश होतो तसेच वादविवादात विजय प्राप्त होतो. आठ वर्षाच्या मुलीला ‘दुर्गा’ असे म्हणतात तिचे पुजन केल्यामुळे ऐश्वर्य तसेच साधनेत सफलता मिळते. नऊ वर्षाच्या कन्या म्हणजे ‘सुभद्रे’चे रुप तिच्या पुजनाने जीवनातील सर्व इच्छा पूर्ण होतात. तर दहा वर्षाच्या कन्येला श्रीमद् देवी भागवत महापुराणात ‘रोहिणी’ म्हटले आहे. तिच्या पुजनाने जटील आजार देखील बरे होतात आणि आपल्याला सुदृढ आरोग्य मिळतं.

कसे करावे कुमारीका पूजन?

कुमारीका पूजन करण्यासाठी मुलींना आधीच सांगून ठेवावे म्हणजे आयत्यावेळी धावपळ होत नाही. कुमारीकांना आवडेल अशी भेटवस्तू आणावी म्हणजे त्या खुष होतात. कुमारीका आल्या की त्यांच्या पायावर दूध-पाणी घालून त्यांचे स्वागत करावे. त्यांना आदराने घरात घेवून यावे. मग त्यांना हळद-कुंकू लावावे आणि त्यांचे औक्षण करावे. देवीला नैवेद्य दाखवून मुलींना भोजन द्यावे, त्यात कुमारीकांना आवडणारा पदार्थ असावा. बाल्य स्वरुपातील देवीचे पूजन हे देखील एका व्रताप्रमाणेच आहे. या पूजनाद्वारे मातेची सेवा केली जाते. देवीआईची कृपादृष्टी सदैव आपल्यावर रहावी आणि सगळी संकटे दूर व्हावीत म्हणून प्रार्थना केली जाते.

कजंकसोबत लांगूर हवाच

आपल्याकडे नवरात्रीत जे कुमारिका पूजन होते, त्याला उत्तर भारतात कजंक असे म्हणतात. कंजकमध्येही नऊ कुमारिकांचे पूजन केले जाते. या कुमारिकांसोबत एक लहान मुलगा असतो त्याची हनुमानाच्या रुपात पूजा केली जाते. त्याला ‘लांगूर’ असे म्हणतात. कंजक करताना कन्या पूजनाबरोबर लांगूर असणे फार महत्त्वाचे असते. लांगूरला बटूक भैरव असेही मानतात आणि आदीमातेची पूजा भैरवाशिवाय अपूर्ण असते. कंजकचा पूजाविधी कुमारी पूजनासारखाच असतो. कुमारीकांचा मानसन्मान, पूजा केली जाते. त्यांना भोजन आणि भेटवस्तू दिली जाते. कुमारीकाचे खूप लाड आणि कौतुक केले जाते.