cyber bullying ला पडताय मुले बळी; तुमचा लहानगा तर अशा जाळ्यात अडकला नाही ना, जाणून घ्या सविस्तर

विचार न करता मोबाइल फोन मुलांच्या हाती देणे, त्यांचे सोशल मीडिया अकाउंट तयार करणे आणि त्यांना कोणत्याही निर्बंधाशिवाय इंटरनेटचा वापर करू देणे हे धोकादायक आहे. आजकाल मुलं सायबर बुलिंग (सायबर गुंडगिरीची) शिकार होत आहेत कसे टाळता येईल हे जाणून घ्या.

झपाट्याने वाढत आहेत सायबर गुंडगिरीची प्रकरणे

आजकाल सायबर गुंडगिरीची प्रकरणे झपाट्याने वाढत आहेत आणि लहान मुलेही त्याचे बळी ठरत आहेत. गृह मंत्रालयाकडून हाताळल्या जाणाऱ्या ‘सायबर दोस्त’ प्लॅटफॉर्मवर सायबर गुंडगिरीबाबत इशारा देण्यात आला आहे. मुलांचे सायबर गुंडगिरीपासून संरक्षण करणे महत्त्वाचे आहे. याआधी, सायबर बुलींग म्हणजे काय आणि मुले कशी बळी पडत आहेत हे जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे

सायबर गुंडगिरी म्हणजे काय

सायबर गुंडगिरी हा इंटरनेट, सोशल मीडिया, मोबाईल फोन आणि इतर डिजिटल माध्यमे वापरून होणारीऑनलाइन गुंडगिरी किंवा छळवणूक आहे. यामध्ये ऑनलाइन धमक्या, अपमानास्पद टिप्पण्या, बनावट प्रोफाइल, बनावट बातम्या यांचा समावेश असू शकतो.

ऑनलाइन गुंडगिरी

मेसेज किंवा पोस्टद्वारे धमकावणे.

अपमानास्पद टिप्पण्या

सोशल मीडिया किंवा मेसेजिंग प्लॅटफॉर्मवर असभ्य भाषा किंवा गैरवर्तन वापरणे.

बनावट प्रोफाइल

एखाद्याचे नाव आणि ओळख चोरून आणि त्याची/तिची बदनामी करून बनावट प्रोफाइल तयार करणे.

खोटी माहिती पसरवणे

एखाद्या व्यक्तीबद्दल खोटी माहिती पसरवणे.

सायबर गुंडगिरीचा परिणाम

मानसिक आरोग्य

नैराश्य, चिंता आणि आत्मविश्वासाची कमतरता असू शकते.

शारीरिक आरोग्य

सायबर गुंडगिरीला बळी पडलेल्या मुलांना निद्रानाश, भूक न लागणे आणि इतर शारीरिक समस्या येऊ शकतात.

शैक्षणिक कामगिरी

शाळेतील कामगिरीत घट होऊ शकते.

सामाजिक अंतर

मुले इतरांपासून दूर जाऊ शकतात आणि सोशल ॲक्टीव्हीटीज मध्ये भाग घेणे थांबवू शकतात.

सायबर गुंडगिरी टाळण्याचे मार्ग

• सेफ्टी आणि प्रायव्हसी सेटिंग्ज
• सोशल मीडिया आणि इतर ऑनलाइन प्लॅटफॉर्मवर तुमची सुरक्षा आणि गोपनीयता सेटिंग्ज मजबूत करा. फक्त विश्वसनीय मित्र आणि कुटुंबातील सदस्यांना तुमची प्रोफाइल पाहण्याची आणि संपर्क करण्याची परवानगी द्या.

अज्ञात मेसेज आणि रिक्वेस्ट पासून सावध रहा

अज्ञात लोकांचे संदेश किंवा मित्र विनंती स्वीकारू नका. तुम्हाला कोणताही संशयास्पद संदेश किंवा विनंती आढळल्यास, तक्रार करा आणि ब्लॉक करा.

संवेदनशील माहिती शेअर करू नका

तुमची वैयक्तिक माहिती फोन नंबर, पत्ता किंवा शाळेचे नाव ऑनलाइन प्लॅटफॉर्मवर शेअर करू नका. सार्वजनिकरित्या फोटो आणि इतर वैयक्तिक माहिती शेअर करणे टाळा.

सोशल मीडियावर बंदी आवश्यक

तुम्ही मुलांसाठी सोशल मीडिया खाती तयार करू नका किंवा त्यांना असे प्लॅटफॉर्म वापरण्याची परवानगी देऊ नका. स्वतः मुलांसमोर सोशल मीडियाचा वापर करू नका. यानंतरही जर ते सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म चालवत असतील तर…
* सोशल मीडिया खाती नेहमी प्रायव्हेट वर सेट करा.
* सोशल मीडियाचा दररोज वापर करू नका.
* ऑनलाइन असण्यासाठी वेळ मर्यादा सेट करा.

गप्पा आणि सपोर्ट

• मुलांशी नियमित संभाषण करा आणि त्यांना कळू द्या की सायबर गुंडगिरी ही एक गंभीर समस्या आहे.
• जर मुले सायबर गुंडगिरीची शिकार होत असतील, तर त्यांना त्यांच्या समस्या सांगण्यास प्रोत्साहित करा.
• पालक, शिक्षक आणि इतर विश्वासू लोकांची मदत घ्या.
• मुलांना ऑनलाइन सुरक्षितता आणि सायबर गुंडगिरीचे धोके सांगा.
• त्यांना इंटरनेटवर काय करावे आणि काय करू नये हे शिकवा.
• सायबर गुंडगिरीचा अहवाल द्या
• सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर सायबर गुंडगिरीची तक्रार करण्याचे पर्याय आहेत, त्यांचा वापर करा.
• तसेच शाळा प्रशासन व इतर संबंधित अधिकाऱ्यांना कळवावे.
• मुलांच्या ऑनलाइन ॲक्टिव्हिटी नियमितपणे तपासा.
• मुले ऑनलाइन कोणाशी आणि कशी संवाद साधतात हे जाणून घेण्याचा प्रयत्न करा.
• मुलांना असे वाटू द्या की ते एकटे नाहीत आणि तुम्ही त्यांना मदत करण्यास सदैव तयार आहात.
• त्यांचे म्हणणे गांभीर्याने ऐका आणि त्यानुसार कृती करा.

सायबर गुंडगिरीची तक्रार

कोणत्याही प्रकारची सायबर फसवणूक किंवा सायबर गुंडगिरीच्या बाबतीत, तुम्ही https://cybercrime.gov.in या वेबसाइटला भेट देऊन तक्रार करू शकता. याशिवाय तुम्ही 1930 डायल करून तक्रार नोंदवू शकता.