Lunar Eclipse 2023: उपछाया चंद्रग्रहण म्हणजे काय? ग्रहण काळात असा दिसेल चांदोमामा

शुक्रवार ५ मे २०२३ रोजी, होणारे चंद्रग्रहण हे उपछाया चंद्रग्रहण आहे. प्रत्येक चंद्रग्रहण सुरू होण्यापूर्वी, चंद्र पृथ्वीच्या सावलीत प्रवेश करतो, ज्याला उपछाया म्हणतात. अनेकदा चंद्र पृथ्वीच्या सावलीत शिरतो आणि तिथून बाहेर येतो आणि त्याचे स्वरूप अस्पष्ट दिसू लागते. याला छाया चंद्रग्रहण म्हणतात. उपछाया चंद्रग्रहणाला धार्मिक महत्त्व दिलेले नाही, त्यामुळे त्यात सुतक काळही वैध नाही.Chandra Grahan 2023: वर्षातील पहिले चंद्रग्रहण, पाहा कोणत्या राशीवर कसा राहील प्रभाव

सूर्य, पृथ्वी आणि चंद्र एका रेषेत आणि एका प्रतलात आल्यावर चंद्रग्रहण होते. पृथ्वीपेक्षा सूर्याचा आकार बराच मोठा असल्यामुळे पृथ्वीची अवकाशात गोलाकार मुख्य गडद छाया आणि त्या भोवती फिकट उपछाया अस्तित्वात असते. चंद्राचा पृथ्वीच्या गडद सावलीतून प्रवास झाला, तर खग्रास किंवा खंडग्रास चंद्रग्रहण दिसते. चंद्राचा पृथ्वीच्या गडद सावलीभोवतीच्या फिकट सावलीतून प्रवास झाला, तर उपछाया चंद्रग्रहण दिसते. उपछाया चंद्रग्रहणाच्या वेळी पौर्णिमेच्या तेजस्वी चंद्राचा प्रकाश काहीसा मंदावलेला दिसतो. चंद्रावर पृथ्वीची गडद छाया पडणार नसल्यामुळे डोळ्यांना हे ग्रहण विशेष जाणवणार नाही. ग्रहणाच्या आधी आणि नंतर चंद्राचे घेतलेले छायाचित्र आणि ग्रहणाच्या दरम्यान घेतलेले छायाचित्र यांच्या रंगात आणि तेजस्वितेत बदल झालेला जाणवून येऊ शकतो.

उपछाया (छायाकल्प) आणि खग्रास किंवा खंडग्रास यामध्ये फरक

खग्रास किंवा खंडग्रास चंद्रग्रहण होताना चंद्र पृथ्वीच्या गडद छायेतून जातो, त्यामुळे चंद्र काळा,लाल दिसतो. परंतु, छायाकल्प चंद्रग्रहणात मात्र चंद्र काळा,लाल दिसत नाही, तो नियमित पौर्णिमेच्या चंद्रासारखाच परंतु बारकाईने निरीक्षण केल्यास थोडा काळपट झालेला दिसतो.

Chandra Grahan 2023: चंद्रग्रहण ‘या’ ५ राशींसाठी अशुभ, कोणकोणत्या अडचणींना जावे लागेल सामोरे जाणून घेऊया

चंद्रग्रहण असे दिसते

चंद्र परिभ्रमण करत प्रथम उपछायेत येतो. त्यावेळी चंद्रप्रकाश कमी होतो. यालाच ग्रहणाचे वेध लागले असे म्हणतात.
त्यानंतर चंद्र प्रछायेत (दाट छायेत) येतो तेव्हा चंद्राचा भाग झाकाळलेला दिसतो. तेव्हा चंद्रग्रहण लागले असे म्हणतात.
कालांतराने चंद्र प्रछायेतून बाहेर पडतो व पुन्हा प्रकाशित होतो. तेव्हा ग्रहण सुटले असे म्हणतात. त्यानंतर काही काळ चंद्र उपछायेत असतो तेव्हा त्याचा प्रकाश कमी असतो.
काही वेळाने जेव्हा चंद्र उपछायेतून बाहेर पडतो तेव्हा पौर्णिमेचा चंद्र नेहमीसारखा प्रकाशमान होतो.

हे चंद्रग्रहण छायाकल्प प्रकारातील असून, भारतात दिसणार आहे. ग्रहण कालावधीत चंद्र धूरकट दिसेल. भारताव्यतिरिक्त हे चंद्रग्रहण दक्षिण पूर्व युरोप, आशियातील बहुतांश भाग, ऑस्ट्रेलिया, आफ्रिका, पॅसिफिक, न्यूझीलंड, अटलांटिक, अंटार्क्टिका आणि हिंदी महासागर या ठिकाणी पाहता येईल. छायाकल्प चंद्रग्रहण शास्त्रानुसार पूर्ण ग्रहणासारखे नसते.
Chandra Grahan 2023: बुद्ध पौर्णिमा आणि चंद्रग्रहणावर भद्राची छाया, ‘या’ गोष्टी केल्याने दूर होईल पिडा