Tej Police Times, The first and leading Marathi news web portal of Maharashtra, provides the hard core news to Maharashtrians in their own language. It also has a varied programming mix having Politics, Sports, Entertainment news coverage
चंडिकादेवीचे हे मंदिर पाहिले आहे का? भास्कराचार्यांनी येथेच ग्रंथ लिहीला, नवरात्रीत देवीचे दर्शन नक्की घ्याचंडिकादेवीचे हे मंदिर पाहिले आहे का? भास्कराचार्यांनी येथेच ग्रंथ लिहीला, नवरात्रीत देवीचे दर्शन नक्की घ्या
पाटणा देवीचे गर्भगृह चंद्राकृती असून, आतून गोलाकार २८ कोपऱ्यांचा भाग आहे. मंदिर ७५ फूट लांब, ३६ फूट रुंद व १८ फूट उंच आहे. गर्भगृहाचा दरवाजा सुंदर नक्षीकामाने सजला आहे. वर गणेशपट्टी असून, यावर शिव गणेशासहित सप्तमात्रुका कोरण्यात आल्याचे येथील पुजारी सांगतात. गर्भगृह व सभामंडपात असलेल्या जागेत दगडी शिलालेख कोरलेला आहे. मंदिराच्या सभामंडपातूनच नंदीचे दर्शन होते. सभेवताली असणारे खांब आणि भिंतींवरील अप्रतिम कोरीव काम करण्यात आले आहे. गाभाऱ्यात प्रवेश केल्यानंतर भव्य शिवलिंग दिसते. हे मंदिर स्थापत्यकलेचे उत्तम उदाहरण असून, सूर्योदयाचे पहिले किरण सरळ शिवलिंगावर पडेल अशी रचना मंदिर उभारताना करण्यात आली आहे. इतिहासात पोहोचविणाऱ्या गुंफापरिसरातील भटकंतीनंतर उजव्या बाजूला डोंगरावर सीता न्हाणी आणि जैनमुनींच्या गुंफा दिसतात. आज भग्नावस्थेत असलेल्या या गुंफा पाहताना त्यांच्या उभारणीसाठी घडलेल्या इतिहासाची आठवण नक्कीच होते. त्यांना वळसा घालून डाव्या हाताने पुढे गेल्यावर नागार्जुनाच्या गुंफा आहेत. शून्याचा आविष्कार करणाऱ्या प्रसिद्ध गणिती भास्कराचार्यांनी आपला लीलावती नामक ग्रंथ येथेच बसून लिहिला असे सांगण्यात येते. मंदिरपरिसरात असलेल्या अनेक प्राचीन शिल्पाकृती पहाण्यासारख्या आहेत. त्या आवर्जून बघाव्या अशाच आहेत. भगवतीच्या मंदिराकडे जाताना पुन्हा दोन ठिकाणी नदी ओलांडून जावे लागते. मधल्या भागात काही दगडी बांधकाम असलेले भग्नावशेष दिसतात. पुरातत्त्व विभागाचा एक फलकही या ठिकाणी लावण्यात आला आहे.
या मदिरासंबंधी एक कथा सांगितली जाते की, माता सतीचे वडील दक्षप्रजापती यांनी पुत्रकामेष्टी यज्ञ केला होता. सती मुलगी असूनही तिच्यासह तिचे पती महादेव यांना त्यांनी निमंत्रण दिले नाही. असे असूनही नारदमुनींच्या सूचनेवरून माता सती यज्ञ सोहळ्यास येतात. मात्र येथे तिचा पुन्हा अपमान केला जातो. तेव्हा माता सती अपमान झाला म्हणून स्वतःच्या शरिरातील प्राण काढून घेते त्यामुळे तिचे शव यज्ञ मंडपात पडते. ही गोष्ट महादेवांना समजताच ते क्रोधीत होतात आणि तिचे शव हातात घेऊन क्रोधीत होत तांडव नृत्य करु लागतात. त्यावेळी त्यांचा तिसरा नेत्रही उघडल्याने सर्वत्र थरकाप उडतो. अशावेळी त्यांना शांत करण्यासाठी भगवान विष्णू सुदर्शन चक्राने सतीच्या शवाचे तुकडे करतात. उजव्या हाताचा तुकडा पाटणा येथे पडल्याने येथे आदिशक्तिचीचे जागृत वरदहस्त शक्तिपीठ निर्माण झाल्याची आख्यायिका सांगितली जाते.
या मंदिरासंबंधी एक आख्यायिका अशी आहे की, देवीचे आद्य उपासक गोविंद स्वामी यांनी तपस्या करून चंडिकेला प्रसन्न केले. भक्तांसाठी उंच कड्यावरून खाली यावे अशी विनंती गोविंद स्वामींनी भगवतीला केली. यावर भगवतीने होकार देतांना गोविंद स्वामींना मागे न पाहता पुढे चालण्यास सांगितले. ते चालत असताना त्यांना धवलतीर्थाजवळ विचित्र आवाज येतो. भगवती मागे आहे की नाही हे पाहण्यासाठी ते मागे पाहतात. त्याचवेळी देवी अदृश्य होते. गोविंद स्वामी पुन्हा तपश्चर्या करतात. भगवती प्रसन्न होते. कुंडात स्नान कर तेव्हा माझी स्वयंभु मुर्ती तुझ्या हातात येईल असे भगवती सांगते. पाटणादेवीच्या मंदिरात त्याच पाषाणाच्या स्वयंभु मूर्तीची स्थापना गोविंद स्वामी यांनी केली आहे, असे सांगितले जाते.
वर्षभर येथे भक्तांचा राबता असला तरी नवरात्रीच्या पर्वणीवर अलोट गर्दी होते. तेव्हा या मदिराला नक्की भेट द्या आणि चंडिकादेवीचा आशीर्वाद घ्या.