Fact Check: राहुल गांधींचा काँग्रेसचा राजीनामा? सोशल मीडियावर व्हिडीओ व्हायरल, जाणून घ्या सत्य

नवी दिल्ली: सध्या निवडणुकीचा काळ आहे. अशा परिस्थितीत नेत्यांशी संबंधित बनावट व्हिडिओही व्हायरल होत आहेत. काँग्रेस खासदार राहुल गांधी यांचा एक व्हिडिओ सोशल मीडियावर व्हायरल होत आहे. राहुल यांनी काँग्रेसचा राजीनामा दिल्याचा दावा व्हिडिओमध्ये केला जात आहे. बूमने हा व्हायरल व्हिडिओ तपासला असता तो बनावट असल्याचे आढळून आले. हा व्हिडिओ त्यांनी पक्षातून राजीनामा दिल्याचा नसून केरळमधील वायनाड मतदारसंघातून लोकसभा निवडणुकीसाठी उमेदवारी दाखल करतानाचा आहे.

मूळ व्हिडिओच्या आवाजातही छेडछाड करण्यात आली आहे. व्हिडिओमध्ये एआयच्या मदतीने व्हॉईस क्लोनिंग करण्यात आले आहे. राहुल गांधी वायनाडमधून खासदारकीची निवडणूक लढवणार आहेत. जिथे त्यांचा सामना भारतीय कम्युनिस्ट पक्षाच्या (सीपीआय) ॲनी राजा आणि भारतीय जनता पक्षाच्या केरळ युनिटचे अध्यक्ष के सुरेंद्रन यांच्याशी होईल.

व्हायरल व्हिडिओ काय म्हणतो?
व्हायरल व्हिडिओमध्ये राहुल गांधी राजीनामा जाहीर करताना आणि काही कागदपत्रांवर स्वाक्षरी करताना दिसत आहेत. राजीनामा जाहीर करताना ते म्हणतात, ‘मी, राहुल गांधी, आज काँग्रेसचा राजीनामा देत आहे. मी आता निवडक हिंदू असल्याचे भासवत नाही. यात्रेनंतर मी न्यायपत्रही जारी केले होते, पण मोदीजी भ्रष्टांना तुरुंगात पाठवत आहेत. आता मोदींच्या राजवटीत आम्ही भ्रष्ट लोकांना लवकरच तुरुंगात पाठवले जाईल, म्हणून मी इटलीत माझ्या आजोबांच्या घरी जात आहे.

X वर व्हिडिओ शेअर करताना एका यूजरने लिहिले की, ‘मी, राहुल गांधी, काँग्रेसचा राजीनामा देत आहे. मनोरंजनाच्या या विनोदी युगात सत्याची अपेक्षा करू नका आणि त्याचा पुरेपूर आनंद घ्या.

पोस्टची संग्रहण लिंक. असाच दावा करत हा व्हिडिओही फेसबुकवर व्हायरल झाला आहे.

https://hindi.boomlive.in/fact-check/video-of-rahul-gandhis-resignation-with-ai-voice-clone-goes-viral-fake-claim-24902?infinitescroll=1

फॅक्ट चेक

फॅक्ट चेक बूममध्ये सत्य उघड झाले आहे की, व्हायरल व्हिडिओमध्ये राहुल गांधींचा बनावट एआय-व्युत्पन्न व्हॉईस क्लोन स्वतंत्रपणे जोडला गेला आहे. मूळ व्हिडिओमध्ये तो २०२४ च्या सार्वत्रिक निवडणुकीसाठी अर्ज भरत आहे. रिव्हर्स इमेजने व्हायरल व्हिडिओच्या काही प्रमुख फ्रेम्स शोधल्या. याद्वारे आम्हाला ‘द हिंदू’ या न्यूज आउटलेटच्या अधिकृत X हँडलवर पोस्ट केलेला व्हिडिओ आढळला. ३ एप्रिल २०२४ रोजी पोस्ट केलेला हा व्हिडिओ एका व्हायरल व्हिडिओशी जुळत होता. हा व्हिडिओ शेअर करत ‘द हिंदू’ या खासगी वाहिनीने लिहिले की, ‘काँग्रेस नेते राहुल गांधी बुधवारी वायनाडच्या जिल्हाधिकारी रेणू राज यांना उमेदवारी अर्ज सुपूर्द करत आहेत.

https://hindi.boomlive.in/fact-check/video-of-rahul-gandhis-resignation-with-ai-voice-clone-goes-viral-fake-claim-24902?infinitescroll=1

या मथळ्यातून एक इशारा घेऊन, आम्ही राहुल गांधींनी वायनाडमध्ये केलेल्या या नामांकनाशी संबंधित काही कीवर्ड शोधले. यामुळे ३ एप्रिल २०२४ रोजी काँग्रेसच्या अधिकृत YouTube चॅनेलवर अपलोड केलेला हा व्हिडिओ आम्हाला मिळाला. मूळ व्हिडिओमध्ये, राहुल गांधी इंग्रजीत बोलताना ऐकू येतात, ‘मी, राहुल गांधी, लोकांच्या सभागृहात जागा भरण्यासाठी उमेदवार म्हणून नामांकन केले आहे. मी प्रतिज्ञापूर्वक प्रतिज्ञा करतो की मी कायद्याने स्थापित केलेल्या भारतीय संविधानावर खरा विश्वास आणि निष्ठा ठेवीन आणि देशाचे सार्वभौमत्व आणि अखंडता राखीन. या मूळ व्हिडिओमध्ये राहुल गांधींच्या राजीनाम्याबाबत कोणतेही विधान नाही, असा दावा व्हायरल व्हिडिओमध्ये केला जात आहे.

निष्कर्ष

सोशल मीडियावर व्हायरल होत असलेल्या या व्हिडिओमध्ये राहुल गांधींचा आवाज असल्याचा दावा पूर्णपणे खोटा आहे. या व्हिडिओमध्ये ऐकू येणारा ऑडिओ AI च्या मदतीने तयार करण्यात आला आहे.

(ही कथा मूळतः बूम फॅक्ट चेकने प्रकाशित केली होती. शक्ती कलेक्टिव्हचा भाग म्हणून मटाने पुनर्प्रकाशित केली आहे.)