Fact Check: गुजरातच्या सीईओने ईव्हीएम बिघाडीचा लाइव्ह डेमो दिला? व्हिडिओमधून दावा, वाचा सत्य

नवी दिल्ली: लोकसभा निवडणुकीच्या २०२४ साठी मतदानाचे दोन टप्पे पूर्ण झाले असून तिसऱ्या टप्प्याचे मतदान ७ मे रोजी होणार आहे. तिसऱ्या टप्प्यातील मतदानापूर्वी सोशल मीडियावर एक व्हिडिओ व्हायरल होत आहे. त्याबाबत असा दावा केला जात आहे की, व्हायरल व्हिडिओमध्ये दिसणारी व्यक्ती गुजरातचे मुख्य निवडणूक अधिकारी आहेत. हा व्हिडिओ ईव्हीएममधील लाईव्ह त्रुटीचा डेमो व्हिडिओ आहे. मात्र, या व्हिडिओची चौकशी केली असता हा दावा पूर्णपणे खोटा असल्याचे समोर आले.

व्हायरल व्हिडिओबाबत काय दावा आहे?

‘alonebut200’ नावाच्या युजरने हा व्हिडिओ इन्स्टाग्रामवर शेअर केला आहे. त्यांनी लिहिले – गुजरातच्या सीईओने दाखवला ईव्हीएम खराबीचा लाईव्ह डेमो, लाईव्ह ईव्हीएम खराबी पाहून भाजप सरकार नाराज. ईव्हीएममधील बिघाडाचा थेट पुरावा, हा व्हिडिओ आतापर्यंत लाखो लोकांनी पाहिला आहे. व्हिडिओला एक लाखाहून अधिक लाईक्स आहेत.

विश्वास न्यूजने व्हायरल होत असलेल्या व्हिडिओची चौकशी केली असता सत्य काही वेगळेच असल्याचे समोर आले. व्हिडिओमध्ये दिसणारी व्यक्ती गुजरातचे मुख्य निवडणूक अधिकारी नाही किंवा हा व्हिडिओ थेट ईव्हीएम खराबीचा नाही. व्हिडिओमध्ये दिसणारी व्यक्ती अतुल पटेल असून हा व्हिडिओ ‘ईव्हीएम हटाओ, देश वाचवा आंदोलन’च्या पत्रकार परिषदेतील आहे.

तपासात काय समोर आले

जेव्हा व्हिडीओ आणि त्यातील दाव्यांची तपासणी करण्यात आली तेव्हा विश्वास न्यूज टीमने सर्वप्रथम गुजरातच्या सीईओची वेबसाइट तपासली. तेथून मिळालेल्या माहितीनुसार, गुजरातचे सीईओ भारतीय प्रशासकीय सेवा (आयएएस) अधिकारी पी भारती आहेत. येथून गुजरातचे सीईओ व्हिडिओमध्ये दिसत असल्याचा पोस्टवर केलेला दावा खोटा ठरला.

आता विश्वास न्यूज टीमने त्याचा मूळ व्हिडिओ शोधण्याचा प्रयत्न केला. व्हिडिओचे कीवर्ड शोधल्यावर, त्यांच्या टीमला ‘rime media goa’ नावाच्या YouTube चॅनलवर अपलोड केलेला हा व्हिडिओ सापडला, जो २ फेब्रुवारी २०२४ रोजी अपलोड करण्यात आला होता. हा व्हिडिओ ‘ईव्हीएम हटाओ देश बचाओ आंदोलन’ ची प्रेस रिलीज आहे एक कॉन्फरन्स आहे, व्हिडिओमध्ये प्रथम अधिवक्ता भानू प्रसाद दिसत आहेत. त्यानंतर एक व्यक्ती ईव्हीएममधील बिघाडाचा डेमो देत आहे. जो व्हायरल झालेल्या व्हिडिओ क्लिपमध्ये पार्श्वभूमीत तांत्रिक तज्ञ म्हणून दिसत आहे. पत्रकार परिषद नाव लिहिले आहे. म्हणजेच ईव्हीएममधील खराबीचा डेमो देणारा व्यक्ती अतुल पटेल आहे.

विश्वास न्यूज टीमने अतुल पटेल यांच्याबद्दल शोध सुरू केला तेव्हा त्यांना यूट्यूबवर MP वर एक व्हिडिओ सापडला ज्याचे शीर्षक आहे “कोण अतुल पटेल ज्यावर दिग्विजय सिंह थेट निवडणूक आयोगाला आव्हान देत आहेत! यावरून हे सिद्ध झाले की व्हायरल व्हिडिओमध्ये दिसणारी व्यक्ती गुजरातचे सीईओ नाही किंवा व्हिडिओमध्ये दिसणारी मशीन ईव्हीएम नाही.

व्हायरल व्हिडिओच्या दाव्याबाबत निवडणूक आयोगाशी संपर्क साधला असता त्यांनी हा दावा खोटा असल्याचे सांगितले. या प्रकरणी निवडणूक आयोगाकडून यापूर्वीच स्पष्टीकरण देण्यात आले असून त्यात ते बनावट असल्याचे जाहीर करण्यात आले आहे. आयोगाने म्हटले आहे की व्हिडिओमध्ये दिसणारी व्यक्ती गुजरातची सीईओ नाही किंवा त्यात केलेले कोणतेही दावे खरे नाहीत. तसेच, व्हिडिओमध्ये दिसणारे मशीन देखील ईव्हीएम नाही.

निष्कर्ष

गुजरातच्या मुख्य निवडणूक आयोगाचा ईव्हीएममधील बिघाडाचा लाइव्ह डेमोचा व्हिडिओ पूर्णपणे बनावट आहे. व्हिडिओमध्ये दिसणारे मशीन ईव्हीएम नाही आणि व्हिडिओमध्ये दिसणारी व्यक्ती गुजरातचे सीईओ नाही. अशा परिस्थितीत निवडणुकीच्या वातावरणात खोट्या प्रचारासाठी हा व्हिडिओ शेअर केला जात आहे.

(ही कथा मूळतः विश्वास न्यूजने प्रकाशित केली होती. शक्ती कलेक्टिव्हचा भाग म्हणून मटाने पुनर्प्रकाशित केली आहे.)