Fact Check: एनआयएने मोदीविरोधी भावना दर्शविणारे सर्वेक्षण केले असल्याचा दावा, जाणून घ्या व्हायरल पोस्टमागील सत्य

नवी दिल्ली : लोकसभा निवडणुकीच्या प्रचारात सर्वच राजकीय पक्ष जोरदारपणे व्यस्त आहेत. पहिल्या टप्प्यासाठी १९ एप्रिलला मतदान होणार आहे. ७ टप्प्यात निवडणुका होणार असून ४ जून रोजी निकाल जाहीर होणार आहे. मात्र, निवडणूक निकालापूर्वीच सोशल मीडियावर एका पोस्टमध्ये राष्ट्रीय तपास संस्थेने (एनआयए) सर्वेक्षण केल्याचा दावा केला जात आहे. देशाच्या गुप्तचर संस्थेचे हे सर्वेक्षण भारतीय जनता पक्षाच्या (भाजप) समर्थनात घट झाल्याचे सूचित करते. BOOM ने अधिकृत सरकारी स्रोताशी बोलले, ज्यांनी सांगितले की NIA कोणत्याही प्रकारे राजकीय सर्वेक्षण करत नाही.

दावा काय आहे?
‘X’ वर एका काँग्रेस सदस्यानेही इंग्रजी कॅप्शनसह हा दावा पोस्ट केला आहे. दाव्यात सर्वेक्षणातील अनेक प्रमुख निष्कर्षांची सूची आहे. यामध्ये मोदींच्या प्रतिमेची घसरण, राम मंदिराच्या मुद्द्यावर कमी होत जाणारे आवाहन आणि तरुण आणि महिलांचा वाढता विरोध आणि इतर मुद्द्यांचा समावेश आहे.

Fact Check BOOM ने व्हायरल दाव्याची सत्यता पडताळून पाहण्यासाठी केंद्र सरकारच्या स्त्रोताशी संपर्क साधला, ज्यांनी सांगितलं की, NIA राजकीय सर्वेक्षण आयोजित करण्यात किंवा प्रसिद्ध करण्यात कोणत्याही प्रकारे सहभागी नाही. “NIA कोणतेही राजकीय सर्वेक्षण करत नाही,” असे एका अधिकाऱ्याने बूमला सांगितले. सध्या NIA भारतात दहशतवादविरोधी तपास संस्था म्हणून काम करते. हे प्रामुख्याने दहशतवाद आणि इतर राष्ट्रीय सुरक्षेशी संबंधित क्रियाकलापांचा तपास आणि खटला चालवण्याशी संबंधित आहे. राजकीय पक्षांसाठी राजकीय सर्वेक्षण करणे हे तपास यंत्रणेच्या अधिकारक्षेत्राबाहेर आहे.

सामान्यतः, खाजगी सल्लागार संस्था राजकीय नेत्यांना जमिनीवर माहिती देण्यासाठी विविध पक्षांना सेवा देतात. उदाहरणार्थ, द टेलिग्राफ मधील एका अहवालानुसार , भाजपने गेल्या वर्षी देशभरातील सर्व लोकसभा मतदारसंघांचे व्यापक सर्वेक्षण करण्यासाठी दोन बाह्य मतदान सल्लागार एजन्सी नियुक्त केल्या होत्या. यापैकी एक एजन्सी चेन्नईत आणि दुसरी दिल्लीत होती. मात्र, राजकीय नेत्यांनी या सर्वेक्षणाला सार्वत्रिक निवडणुकीच्या तयारीचा नित्याचा भाग असल्याचे सांगत याकडे फारसे लक्ष दिले नाही. मात्र मित्रपक्षांसोबत जागावाटपाचा निर्णय निकाल आल्यानंतर घेतला जाईल, असेही ते म्हणाले.

याव्यतिरिक्त, या वर्षाच्या सुरुवातीला, भाजपने नमो ॲपवर ‘जन मन’ ऑनलाइन सर्वेक्षण सुरू केले . त्याचा उद्देश भारतीय नागरिकांची मते समजून घेणे आणि एप्रिल २०२४मध्ये होणाऱ्या लोकसभा निवडणुकीपूर्वी सत्ताधारी पक्षाच्या कामगिरीचे मूल्यांकन करणे हा होता. या सर्वेक्षणात सत्ताधारी पक्षाचा कारभार, त्यांचे नेतृत्व आणि त्यांच्या स्थानिक खासदारांच्या कामगिरीबद्दल लोकांच्या मताशी संबंधित प्रश्नांचा समावेश आहे.

निष्कर्ष
एनआयए निवडणुकीशी संबंधित कोणतेही राजकीय सर्वेक्षण करत नाही, असे बूमच्या तपासात आढळून आले आहे. सध्या NIA भारतात दहशतवादविरोधी तपास संस्था म्हणून काम करते. राजकीय पक्षांसाठी राजकीय सर्वेक्षण करणे हे तपास यंत्रणेच्या अधिकारक्षेत्राबाहेर आहे.

(ही कथा मूळतः BOOM ने प्रकाशित केली होती आणि मटाने शक्ती कलेक्टिव्हचा भाग म्हणून पुनर्प्रकाशित केली आहे.)