Datta Jayanti Katha : त्रिमूर्तीचे रुप असणाऱ्या दत्तांचा जन्म कसा झाला? जाणून घ्या कथा

Datta Jayanti Katha In Marathi :

हिंदू धर्मात भगवान दत्तात्रेय यांना ब्रह्मा, विष्णू आणि शिव या तीन त्रिमूर्तींचे रूप मानले जाते. आज भगवान दत्तात्रेय यांची जयंती आहे. पौराणिक मान्यतानुसार भगवान दत्तात्रेय विष्णूचा सहावा अवतार मानला जातो. भगवान दत्तात्रेय हे तीन प्रकारांमुळे कलियुगातील देवता मानले जातात. गाय आणि कुत्रा दोघेही त्याच्या सवारी आहेत. असे मानले जाते की भगवान दत्तात्रेयांची उपासना केल्यास तिन्ही त्रिमूर्तीची उपासना होते. भगवान त्रिदेवचे रूप समजल्या जाणार्‍या दत्तात्रेयांना आजन्म ब्रह्मचारी आणि संन्यासी म्हणतात. भगवान दत्तात्रेय कोण आहेत आणि त्यांची उत्पत्ति कशी झाली ते जाणून घेऊया …

दत्तात्रेयांच्या जन्माशी संबंधित आख्यायिका
दत्तात्रेय देवतांना त्रिदेव स्वरूप का मानले जाते, त्यामागे एक अतिशय रंजक कथा आहे. एकदा माता पार्वती, लक्ष्मी आणि सरस्वती यांना त्यांच्या स्त्रीत्वाचा फार गर्व वाटला. त्यांचा हा अहंकार नाहीसा करण्यासाठी देवाने लीला केली. या लीलेनुसार नारदजी एके दिवशी या तिघांकडे आले आणि तिघांनीही सांगितले की ऋषी अत्री यांची पत्नी अनुसुइयासमोर तुमचे स्त्रीत्व काहीच नाही. मग तिन्ही बायकांनी आपल्या नवऱ्यांना ही गोष्ट सांगितली आणि म्हणाली की तुम्ही तिघेही जाऊन अनुसुइयाच्या स्त्रीत्वाची परीक्षा घ्या.

त्रिदेव सती अनुसुइयाच्या आश्रमात पोचले
पत्नी, शिव, विष्णू आणि ब्रह्माजी साधूचा वेश धारण करून, सती अनुसुइयाच्या आश्रमात भिक्षा मागण्यासाठी गेला. त्यावेळी अत्री ऋषी त्यांच्या आश्रमात नव्हते. या तिघांनी सती अनुसुइयाकडून भीक मागितली आणि त्यांना निर्वस्त्र होऊन भीक मागितली पाहिजे अशी अट घातली. हे ऐकून सती अनुसुइयाला धक्का बसला, परंतु साधूंचा अपमान होऊ नये या भीतीने तिने आपल्या पतीचे स्मरण करून देऊन सती धर्माची शपथ घेतली. ते म्हणाले की जर माझा सती धर्म खरा असेल तर तिन्ही मुले ६ महिन्यांची बाळ होतील. अनुसूयाने विचार केल्याप्रमाणे तसेच घडले. तिन्ही देवता ६ महिन्यांचे बाळ बनले आणि सती अनुसुइया यांनी त्यांना माता म्हणून दूध पाजले.

पार्वती, सरस्वती आणि लक्ष्मी यांना काळजी वाटली
जेव्हा पती परत आले नाहीत तिन्ही बायकांना काळजी वाटू लागली. तेवढ्यात नारदजी आले आणि त्यांनी सर्व गोष्ट सांगितली. मग तिन्ही देवी सती अनुसुइयाकडे गेल्या आणि त्यांनी क्षमा मागितली आणि आपल्या पतीला परत मागितले. अनुसुइयाने तिन्ही देवता पुन्हा तिच्या रूपात बदलले. अनुसुइयाच्या सती धर्मामुळे संतुष्ट होऊन त्रिदेवने त्याला एक आशीर्वाद दिला की आम्ही तिघे तुझ्यापोटी जन्म घेऊ. मग ब्रह्माच्या अंशातून चंद्र, विष्णूच्या अंशातून दत्तात्रेय आणि त्यानंतर ऋषी दुर्वासाचा जन्म शिवच्या अंशातून झाला. पौराणिक मान्यतानुसार भगवान दत्तात्रेय यांना तिन्ही देवतांचे रूप मानले जाते.

असे आहे स्वरूप
पुराणात त्यानुसार, त्याचे स्वरूप ३ चेहऱ्याचा ६ हाताचा त्रीदेवमय मानले जाते. चित्रात त्यांच्या मागे एक गाय आणि ४ कुत्री दिसत आहेत. पुराणात अशी मान्यता आहे की दत्तात्रेय भगवान गंगा स्नानासाठी आले होते म्हणून गंगाच्या काठावर दत्त पादुकाची पूजा केली जाते. भगवान दत्तात्रेय यांची जयंती महाराष्ट्रात मोठ्या थाटामाटात साजरी केली जाते. येथे त्यांची गुरु म्हणून पूजा केली जाते. भगवान दत्तात्रेय यांनी २४ गुरूंकडून शिक्षण घेतले असा विश्वास आहे.

मार्गशीर्ष पूर्णिमाचा दिवशी जन्म झाला होता
दत्तात्रेय जयंती, हिंदू पंचांगानुसार मार्गशीर्ष महिन्याच्या पौर्णिमेला साजरी केली जाते. असे मानले जाते की भगवान दत्तात्रेयांचा जन्म सती अनुसुइयाच्या गर्भापासून याच दिवशी झाला होता. त्यांचा जन्म प्रदोष काळात झाला होता, म्हणून त्यांचा वाढदिवस दुपारनंतरच साजरा केला जातो. कर्नाटक, महाराष्ट्र, आंध्र प्रदेश आणि गुजरातमध्ये त्याची सर्वाधिक पूजा केली जाते.